ΔΟΚΙΜΙΟ - ΘΕΩΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ :  ΔΟΚΙΜΙΟ – ΑΡΘΡΟ – ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

Ι.  Πώς αναγνωρίζουμε ένα αποδεικτικό δοκίμιο ;                                                                  α) Θέματα δοκιμίου : θέματα αισθητικής, κριτικής, κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά, επιστημονικά.                      β) Απευθύνεται : Σε ένα πλατύ, καλλιεργημένο και όχι εξειδικευμένο κοινό.                                         γ) Στόχοι δοκιμιογράφου : 1. Να εκλαϊκεύσει, να δώσει δημοσιότητα στις απόψεις του, να κάνει μια ιδεολογική κατάθεση σε επικίνδυνα και ριψοκίνδυνα θέματα                                                               2. Να εκφράσει τις εμπειρίες και τα προσωπικά βιώματά του                                                                            3. Να διδάξει, όχι με σωφρονιστική πρόθεση, όπως το κήρυγμα, αλλά με την έννοια ότι :                           - πλουτίζει τις γνώσεις,  - οξύνει την κρίση,  - καλλιεργεί την ευαισθησία                                                               4. Δεν επιδιώκει να επηρεάσει εύκολα και άμεσα τον αναγνώστη (όπως ο πολιτικός ή ο εκκλησιαστικός λόγος), αλλά να τον προβληματίσει.                                                                                      5. Να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη                                                                                                               6. Να τέρψει και ενδεχομένως να πείσει τον αναγνώστη                                                                              δ) Τρόποι / μέσα πειθούς :  Το αποδεικτικό δοκίμιο χρησιμοποιεί τρόπους και μέσα που εξασφαλίζουν την επιτυχία των σκοπών του δοκιμιογράφου, δηλαδή την αποτελεσματικότητά του ως κειμένου. Συγκεκριμένα : 1. Έχει μέση έκταση, είναι εύληπτο και καλογραμμένο                                2. Προσεγγίζει ένα θέμα χωρίς να το εξαντλεί                                                                                                        3. Κινείται μεταξύ επιστήμης και λογοτεχνίας(= «υβρίδιο»)                                                          4.Εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του με επιχειρήματα, τεκμήρια, παραδείγματα                     5.  Δε δογματίζει                                                                                                                                                         6. Θεωρεί τα πάντα σε εξέλιξη                                                                                                                         7. Δεν εξάγει οριστικά συμπεράσματα                                                                                                                       ε) Γλώσσα / Ύφος : Η γλώσσα του αποδεικτικού δοκιμίου εξασφαλίζει την επιτυχία των σκοπών του και το ύφος του ποικίλλει από δοκιμιογράφο σε δοκιμιογράφο (άλλοι δοκιμιογράφοι ακολουθούν πιο επιστημονικό ύφος και άλλοι πιο λογοτεχνικό). Συγκεκριμένα :1. Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, όπως στον επιστημονικό λόγο 2. Χρησιμοποιεί τεχνικές ομαλής μετάβασης και συνοχής (διαρθρωτικές λέξεις κτλ)  3. Χρησιμοποιεί λέξεις που φανερώνουν την οπτική γωνία του συγγραφέα π.χ. εξετάζει ένα θέμα από «πολιτική», «κοινωνική» και «πολιτιστική» άποψη  4. Στη σύνταξη : κυριαρχεί η υποταγμένη σύνταξη (δευτερεύουσες προτάσεις) γιατί με αυτή δηλώνεται η λογική σχέση μεταξύ των νοημάτων του.   5. Στο λεξιλόγιο : χρησιμοποιείται αφηρημένο λεξιλόγιο    6. Υπάρχει κάποια προφορικότητα στην έκφραση και οικειότητα στο ύφος με τη χρήση : - α΄ ενικού, α΄ πληθυντικού προσώπου, - διαλόγου, ερωτήσεων, - επεξηγήσεων, παραδειγμάτων, διασαφήσεων,  - φορτισμένου λεξιλογίου, - μεταφορικού και εικονοπλαστικού λόγου, - κατάλληλων ρημάτων, επιθέτων, κτλ.  Ο δοκιμιογράφος επιδιώκει : - να γίνει σαφής - να κάνει το λόγο του ζωντανό και παραστατικό - να επικοινωνήσει άμεσα με τον αναγνώστη                                        στ) Δομή :  1 . Πρόλογος     :     θέμα, κατευθυντήρια ή κύρια ιδέα / θέση του συγγραφέα                   2 . Κύριο μέρος :     διασαφηνίζει,  αποδεικνύει τη θέση του                                                                    3 . Επίλογος       :     συμπυκνώνει, επανεκθέτει τη θέση του

ΙΙ. Πώς αναγνωρίζουμε ένα δοκίμιο στοχασμού ;                                                                                              1. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει το πρόβλημα που τον απασχολεί από καθαρά προσωπική, υποκειμενική σκοπιά                                                                                                                                            2. Υπάρχει ένα κεντρικό θέμα, αλλά οι επιμέρους ιδέες συνδέονται με αυτό συνειρμικά και διαισθητικά                                                                                                                                                      3. Χρησιμοποιούνται εικόνες και σύμβολα με τα οποία υποβάλλονται ορισμένα νοήματα. Από την άποψη αυτή στο στοχαστικό δοκίμιο υπάρχει κάποια απόπειρα πειθούς.                                                            4. Γίνεται χρήση της ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας.

ΙΙΙ . Πώς ξεχωρίζουμε ένα άρθρο από ένα δοκίμιο ;                                                                                      α . Το άρθρο έχει επικαιρικό χαρακτήρα ενώ το δοκίμιο δεν έχει. Ακόμα και όταν αφορμάται από ένα επίκαιρο γεγονός, το ανάγει στο γενικό.                                                                                                                      β . Το δοκίμιο κινείται ανάμεσα στην επιστήμη και στη λογοτεχνία ενώ το άρθρο κινείται στο χώρο της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας.                                                                                                                                 γ . Το δοκίμιο χαρακτηρίζεται από προσωπικό και οικείο τόνο ενώ στο άρθρο κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.                                                                                                                                       δ . Διαφέρουν στην έκταση : το άρθρο είναι συντομότερο.                                                                           ε . Στο άρθρο δηλώνεται το έντυπο και ο χρόνος δημοσίευσής του.                                                              στ . Ομοιότητα : Το ύφος και ο εννοιολογικός εξοπλισμός μερικών άρθρων τα κάνει να θεωρούνται δοκίμια.

ΙV . Πώς ξεχωρίζουμε μια επιφυλλίδα από ένα άρθρο ή ένα δοκίμιο ;

α. Η επιφυλλίδα έχει πολλά κοινά σημεία με το δοκίμιο :                                                                                      1. Θέματα :  Φιλολογικά, επιστημονικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά, πολιτικά                                                           2. Ξεκινά από ένα θέμα επίκαιρου χαρακτήρα, αλλά προχωρεί σε παρατηρήσεις διαχρονικού χαρακτήρα και γενικότερου ενδιαφέροντος

β. Η επιφυλλίδα αποτελεί ένα είδος σύντομου άρθρου, γραμμένο από πρόσωπο ειδικό στο θέμα. Αυτό σημαίνει μεταξύ άλλων ότι δηλώνεται το έντυπο και ο χρόνος δημοσίευσής της.

V . Πώς ξεχωρίζουμε μια πραγματεία από ένα δοκίμιο ;                                                       1. Η πραγματεία επιχειρεί μια διεξοδική, συστηματική παρουσίαση ενός θέματος, επιδιώκοντας να το εξαντλήσει από όλες τις πλευρές του. Γι’ αυτό :  α)  έχει μεγάλη έκταση.                                                                               β)  τεκμηριώνει σχολαστικά κάθε άποψη που υποστηρίζει.                                                                  γ)  παραπέμπει διαρκώς στη σχετική βιβλιογραφία.

 2. Το δοκίμιο επιχειρεί απλώς να προσεγγίσει ένα θέμα, χωρίς να το εξαντλεί. Γι’ αυτό :  α)  έχει μέση έκταση β)  γράφεται με βάση τη γενικότερη πνευματική καλλιέργεια του συγγραφέα του.

VI . Πώς ξεχωρίζουμε ένα δοκίμιο με στοιχεία ημερολόγιου ;

  α . Το ημερολόγιο  :  - καταγράφει σκέψεις, συναισθήματα και γεγονότα της προσωπικής ζωής                                  - αλλά και ευρύτερου ενδιαφέροντος                                                                                                         - έχει ημερομηνία, τόπο, ακόμη και ώρα

β . Στο δοκίμιο με στοιχεία ημερολογίου ο συγγραφέας  δεν καταγράφει πράξεις της ζωής του, αλλά :  - την πνευματική του πορεία - την πορεία του στοχασμού του               - τον εσωτερικό του κόσμο

 VII. Πώς ξεχωρίζουμε ένα δοκίμιο με στοιχεία συνομιλίας ;                                                                       Το δοκίμιο με στοιχεία συνομιλίας :                                                                                                          1. Είναι γραμμένο περισσότερο για να ακουστεί παρά για να διαβαστεί, όπως μια ομιλία σε κοινό.         2. Προσκαλεί τον αναγνώστη να προσθέσει τους δικούς του προβληματισμούς.                                          3. Αποτελεί συνομιλία του δοκιμιογράφου με τον εαυτό του                                                                                    4. Κυριαρχεί το α΄ ενικό, ενώ συναντάμε και το α΄ πληθυντικό ή το β΄ ενικό.

 VIII.  . Πώς ξεχωρίζουμε ένα δοκίμιο με στοιχεία επιστολής ;                                                              Το θέμα του αφορά ζητήματα τέχνης, κριτικής, πολιτισμού, κοινωνικά, πολιτικά κτλ. Ωστόσο, είναι γραμμένο πολύ πιο ελευθέρα από το δοκίμιο, αφού ο συγγραφέας :                                                         1. εκφράζεται σε α΄ πρόσωπο και δίνει την εντύπωση συνομιλίας με ένα φίλο                                            2. περιπλανάται ελεύθερα από το ένα θέμα στο άλλο                                                                                       3. Αυτοσχεδιάζει                                                                                                                                                                4. κάνει προσωπική ιδεολογική κατάθεση ή εξομολόγηση

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

EΠΙΣΤΗΜΗ

Επιστήμη: η λέξη επιστήμη προέρχεται από το ρήμα «επίσταμαι» που σημαίνει «γνωρίζω καλά» και αναφέρεται στην πλήρη και ακριβή γνώση ορισμένων πραγμάτων μετά από παρατήρηση και έρευνα.

Επιστήμονας: είναι ο κάτοχος επιστήμης έπειτα από ειδικές σπουδές.

Επιστημοσύνη: είναι η τέλεια γνώση επιστημονικού θέματος με το οποίο κάποιος ασχολείται.

Ευθύνη: Ο εκ των προτέρων αναλογισμός των συνεπειών των πράξεων και παραλείψεών μας, η υποχρέωση να λογοδοτεί κανείς για πράξεις και παραλείψεις. Η ευθύνη είναι ανάλογη της κοινωνικής θέσης, του αντίκτυπου των έργων και λόγων μας στο κοινωνικό σύνολο. Μεγάλη η ευθύνη των πνευματικών ανθρώπων (επιστημόνων, καλλιτεχνών, λογοτεχνών, δημοσιογράφων, πολιτικών).

Επιστημονική ουδετερότητα: Θεωρεί ότι η επιστήμη υπάρχει μόνο για την επιστήμη, για την προσπέλαση της γνώσης, τον εντοπισμό της αλήθειας την έρευνα και τη διατύπωση νόμων που διέπουν τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα => αποποιείται των οποιωνδήποτε ευθυνών από τη χρήση των επιστημονικών γνώσεων εις βάρος της ανθρωπότητας

Κοινωνική ευθύνη επιστημόνων: Θεωρείται ότι η επιστήμη και οι επιστήμονες δεν είναι άμοιροι κοινωνικής ευθύνης. Σήμερα, με δεδομένο ότι η επιστημονική γνώση γίνεται πράξη μέσω της τεχνολογίας και επηρεάζει την καθημερινή ζωή όλων, ο επιστήμονας δεν μπορεί να καμώνεται τον αμέτοχο. Άλλωστε, όντας εξαρτημένος από τις χρηματοδοτήσεις κρατικών και ιδιωτικών φορέων (που προσδοκούν κέρδος, πολιτικό ή οικονομικό), γνωρίζει ή έστω υποψιάζεται την πιθανότητα τουλάχιστον, χρήσης των επιστημονικών και τεχνικών πορισμάτων του με τρόπο αθέμιτο. Επομένως, ένας επιστήμονας χωρίς τη συναίσθηση αυτής της ευθύνης είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος· και μάλιστα πολύ επικίνδυνος, δεδομένου ότι είναι έξυπνος και κατέχει πολλές γνώσεις (. Ι. Μανωλεδάκης).

Προσφορά της επιστήμης στους ανθρώπους διαχρονικά

·                      Προσέφερε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να επιμηκύνουν το χρόνο της ζωής τους με επιτυχή τρόπο (βιολογία, ιατρική, φαρμακευτική, κλπ.).

·                      Τους παρείχε τα μέσα να αξιοποιήσουν τους φυσικούς πόρους (= νερό, έδαφος, ηλιακή ενέργεια) ώστε να επιβιώσουν και περαιτέρω να αποκτήσουν ποιότητα ζωής ( = ασφάλεια και αξιοπρέπεια).

·                      Η εφαρμογή των επιστημονικών γνώσεων, μέσω της τεχνολογίας (= εργαλεία, τεχνικές, μέθοδοι) στον τομέα της εργασίας, οδήγησε στην αύξηση της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών (=ευημερία, διευκόλυνση της καθημερινότητας, π.χ. οικιακές συσκευές).

·                      Τους βοήθησε να εκμηδενίσουν τις αποστάσεις του χώρου (=ανάπτυξη συγκοινωνιών) και του χρόνου (=ανάπτυξη επικοινωνιών).

·                      Να ερευνήσουν το ιστορικό παρελθόν και να αποκομίσουν γνώση και πολύτιμη πείρα από πολιτισμούς που δεν υπάρχουν πια (=ιστορία, αρχαιολογία, γραφολογία).

·                      Να οργανώσουν ορθολογιστικά την κοινωνία καταμερίζοντας την εργασία και τα αγαθά στη βάση του συλλογικού καλού (=κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες).

·                      Να διερευνήσουν τον ψυχικό τους κόσμο και το υποσυνείδητο (= ψυχολογία, φιλοσοφία) κατανοώντας ψυχικά κίνητρα, ανάγκες και προσδοκίες ατόμων και ομάδων → να οργανώσουν τη ζωή τους χωρίς φόβο και ενοχή (αυτοσυνειδησία, αυτογνωσία).

Προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας

·          Πίστη στη λογική και επιθυμία για έρευνα (δημιουργική περιέργεια).

·          Φιλελεύθερο πνεύμα, διορατικότητα, προσδοκία για ένα καλύτερο μέλλον (=όραμα, υγιής φιλοδοξία).

·          Ανθρωπιστικές αρχές και αξίες (=σεβασμός στον άνθρωπο).

·          Ευσυνειδησία και εργατικότητα (=ως αξία μοναδική η έρευνα απαιτεί υπομονή και συστηματικότητα).

·          Ευαίσθητη κοινωνική συνείδηση (=αίσθημα ευθύνης προς τους συνανθρώπους του).

·          Ενδιαφέρον για τα κοινά (=πολιτικοποίηση και όχι κομματικοποίηση).

·          Ικανότητα σύλληψης των προβλημάτων στην ουσία τους (ώστε να θέτει εύστοχα ερωτήματα και να αναζητά ακριβείς απαντήσεις).

·          Επιθυμία να διαλέγεται και να συνεργάζεται με τα άλλα μέλη της επιστημονικής κοινότητας στο πλαίσιο της οποίας δραστηριοποιείται.

Η επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου

·          Στόχος της επιστήμης είναι η βελτίωση της ζωής των ανθρώπων μέσω της επίλυσης των προβλημάτων τους και της κάλυψης των αναγκών τους (=υλικών, πνευματικών, ηθικών).

·          Οι επιστήμονες: ως ερευνητές προσανατολίζουν την εργασία τους στο συλλογικό καλό, λειτουργούν όχι ως μονάδες, αλλά ως μέλη της κοινωνίας.

·          Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα αποτελέσματα της δουλειάς τους και τις πιθανές αρνητικές τους συνέπειες (= επεμβαίνουν επανορθωτικά εάν χρειάζεται).

·          Προσβλέπουν σε μια εξέλιξη υπό προϋποθέσεις (=ηθικές, νομικές) κι όχι αχαλίνωτη και αυθαίρετη, αλλά αντίθετα σταδιακή, ώστε να «απορροφηθεί» ομαλά από την κοινωνία.

·          Προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους άλλους ανθρώπους, να εκλαϊκεύσουν τις θεωρίες τους, να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους, να αναβαθμίσουν πνευματικά το σύνολο (μορφωτική ανύψωση του λαού ≠ δογματισμός, μυστικισμός).

Η Επιστήμη ως αυτοσκοπός

·          Σύμφωνα με αυτό το δόγμα η επιστήμη δεν περιορίζεται από κανένα ηθικό όριο αλλά στοχεύει στην αποκάλυψη της αλήθειας με κάθε κόστος.

·          Οι επιστήμονες ερευνούν χωρίς να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα αποτελέσματα των μελετών τους. Υπηρετούν την εξέλιξη χωρίς όρια, χωρίς περιορισμούς από κοινωνικές επιταγές.

·          Η επιστημονική γνώση θεωρείται προνόμιο των λίγων-ειδικών («ελίτ») οι οποίοι δεν νιώθουν την υποχρέωση να την μεταγγίσουν στους άλλους ανθρώπους.

Κίνδυνοι από τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη

Υλικός Τομέας

_ Η λεηλασία και φθορά της φύσης (=εξάντληση ενεργειακών αποθεμάτων).

_ Η εκμετάλλευση της επιστημονικής γνώσης ως όργανο μεγιστοποίησης των κερδών ορισμένων χωρών σε βάρος άλλων (= βιομηχανικές χώρες της Δύσης ≠ Τρίτος Κόσμος).

Κοινωνικός Τομέας

_ Η μονομερής εξειδίκευση καθιστά τον ίδιο τον επιστήμονα αδύναμο να αξιολογήσει με κοινωνικά και ηθικά κριτήρια τη δουλειά του.

_ Η επιστημονική γνώση ανάγεται σε ανώτατη πολιτισμική αξία και ο επιστήμονας απαλλάσσεται από την υποχρέωση να ενδιαφέρεται για την εφαρμογή των επιτευγμάτων του και τις συνέπειες αυτής.

_ Ο υλικός πολιτισμός αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μη υλικό (=ηθική, αξίες, θεσμοί, φορείς κοινωνικοποίησης) με αποτέλεσμα να υπάρχει πλούτος αγαθών, αλλά όχι αρμονία και ευτυχία στις σχέσεις των ατόμων και ομάδων.

Ιδεολογικός – Ηθικός Τομέας

_ Η επιστήμη υπηρετεί χρησιμοθηρικές και ωφελιμιστικές σκοπιμότητες (=δημιουργία καταναλωτικών προτύπων).

_ Η τεχνοκρατία και ο αυτοματισμός προσφέρουν νέα εργαλεία στην προπαγάνδα, η οποία χρησιμοποιείται για τη χειραγώγηση των πολιτών

_ Ο ρυθμός των ανακαλύψεων και η αδυναμία του μέσου ανθρώπου να τις παρακολουθήσει (π.χ. ρομποτική, κλωνοποίηση) δημιουργούν ένα αίσθημα ανασφάλειας και επιτρέπουν την ανάπτυξη σκοταδιστικών αντιλήψεων και επικίνδυνων απόψεων περί παγώματος της επιστημονικοτεχνικής προόδου που, βέβαια, θα σήμαινε την επιστροφή στον πρωτογονισμό.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Παγκοσμιοποίηση

·                      Ο όρος παγκοσμιοποίηση είναι κατ’ εξοχήν οικονομικά χρωματισμένος, δηλώνοντας περισσότερο τις διαδικασίες διεθνοποίησης του δυτικού καπιταλισμού, τις εκπορευόμενες ως επί το πλείστον από ισχυρά δυτικά οικονομικά και πολιτικά, κέντρα, με την προσπάθεια να ανοίξουν οι αγορές, να αξιοποιηθούν περιοχές του πλανήτη που προσφέρουν τόσο χαμηλά αμειβόμενο εργατικό δυναμικό όσο και πλουτοπαραγωγικές πηγές, και να εδραιωθούν παγκοσμίως θεσμοί, οργανωτικές και λειτουργικές οικονομικές και πολιτικές δομές που διευκολύνουν τέτοιες προοπτικές.

·                     Βέβαια ο όρος δεν είναι τόσο στενός. Παγκοσμιοποίηση κατ’ ουσίαν είναι οποιαδήποτε διαδικασία οδηγεί σε υπέρβαση των εθνικών ορίων και στην υιοθέτηση κοινής διεθνούς γραμμής σε οποιονδήποτε τομέα: στην πολιτική οργάνωση, στους κοινωνικούς θεσμούς, στις ιδέες, στις αξίες, στο ήθος, στην παιδεία, στην επιστήμη, στην επικοινωνία, στην τέχνη, στον πολιτισμό.

Διεθνισμός

·                     Λέξη που αποδίδει στην ελληνική τη γαλλική λέξη internationalisme και χρησιμοποιείται από πολλές γλώσσες με παρόμοια σημασία. Δηλώνει την κίνηση για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και συνεννόησης – σε επίπεδο πνευματικό και πολιτικοκοινωνικό - και την εξάλειψη των εθνικιστικών προκαταλήψεων.

·                     Στην αυστηρότερη μορφή του - ως δόγμα της μαρξιστικής ιδεολογίας, το οποίο έχει ως στόχο τη διεθνή αλληλεγγύη, που θα επιτευχθεί με την ένωση των λαών και την κατάργηση των συνόρων - θεωρεί όλους τους ανθρώπους συμπολίτες και επιζητεί την κατάργηση των ιδιαίτερων διαφορών μεταξύ των λαών.

·                     Στην ηπιότερη μορφή του δεν αποκλείει την αγάπη προς την πατρίδα και την προσήλωση στα εθνικά ιδεώδη και συμβάλλει στη διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης.

Εκφάνσεις της παγκοσμιοποίησης

·         Παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλιστικού συστήματος.

·         Πολυεθνικές επιχειρήσεις.

·         Διεθνή χρηματιστήρια.

·         Διεθνές εμπόριο.

·         Διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί (Διεθνής Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).

·         Παγκόσμια επιχειρηματική και επενδυτική κινητικότητα.

·         Διεθνείς διασκέψεις σε πολιτικό επίπεδο / G8.

·         Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης της δημοκρατίας.

·         Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης κοινωνικών θεσμών κράτους δικαίου και προνοίας.

·         Διεθνείς οργανισμοί (Ο.Η.Ε., φιλανθρωπικές και οικολογικές οργανώσεις).

·          Διεθνείς διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.

·         Διεθνούς εμβέλειας και απήχησης ΜΜΕ.

·         Διεθνής επαφή σε επίπεδο επιστήμης, τεχνολογίας.

·         Διεθνείς εκδηλώσεις στον χώρο της τέχνης, του αθλητισμού, του πολιτισμού.

·          Διεθνής προβολή του δυτικού πολιτισμού.

Θετικά της παγκοσμιοποίησης

·          Επαφή μεταξύ πολιτισμών και λαών.

·         Καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και αποδέσμευση από τα μίση του παρελθόντος.

·          Διεύρυνση των αγορών.

·          Διευκόλυνση των επιχειρήσεων μέσω της διεθνούς κινητικότητας.

·          Οικονομική και τεχνογνωστική ανάπτυξη του «Τρίτου Κόσμου» μέσω των δυτικών επενδύσεων.

·         Ανάπτυξη επιστήμης και τεχνολογίας, πολιτισμού.

·         Εξάλειψη φαινομένων καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρωτογονισμών, βαρβαροτήτων, πολιτικής αυθαιρεσίας και οικολογικής καταστροφής.

·         Παγκόσμιος διαφωτισμός, καταπολέμηση της αμάθειας, του σκοταδισμού, του φανατισμού.

Αρνητικά της παγκοσμιοποίησης

·          Απειλή για την πολιτισμική και εθνική ιδιαιτερότητα και για την παράδοση των λαών.

·          Πιθανή παγκόσμια μετάδοση των αρνητικών, των υπερβολών και των παρεκτροπών του δυτικού πολιτισμικού μοντέλου (καταναλωτισμός / θυσία της ουσίας της ζωής στο βωμό της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας / εργασιομανία / μαζοποίηση / αστικοποίηση / μηχανοποίηση / αποκοπή από τη φύση κ.λπ.).

·          Πιθανή ένταση της οικολογικής καταστροφής με την παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλισμού, που βασίζεται στην υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση, οι οποίες αποδεικνύονται επιβλαβείς για τη φύση.

·          Ανεργία στις ανεπτυγμένες χώρες λόγω της αναζήτησης φτηνών εργατικών χεριών στον «Τρίτο Κόσμο».

·          Οικονομική διείσδυση των δυτικών στον «Τρίτο Κόσμο» που αποτελεί γι’ αυτούς δυνάμει αγορά, μήτρα για πλουτοπαραγωγικές πηγές και πεδίο βιομηχανικής εγκατάστασης χαμηλού εργατικού κόστους.

·          Πολιτικές διπλωματικές ή και στρατιωτικές επεμβάσεις των δυτικών στον «Τρίτο Κόσμο» με στόχο τη δρομολόγηση γεωπολιτικών ανακατατάξεων που μακροπρόθεσμα ευνοούν δυτικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα στις υπανάπτυκτες ή υπό ανάπτυξιν περιοχές του κόσμου.

·          Τοποθέτηση από τη Δύση εγκάθετων δικτατορικών καθεστώτων στον «Τρίτο Κόσμο», που αποτελούν «πιόνια» τους στην άσκηση της διεθνούς πολιτικής τους και μόνο τη λαϊκή βούληση του τόπου τους δεν εκφράζουν.

·          Δημιουργία τεχνητών διεθνών χρηματιστηριακών εκρήξεων ή υφέσεων από παρασκηνιακούς πανίσχυρους χρηματιστηριακούς κύκλους με γνώμονα τον εύκολο πλουτισμό τους.

·          Μονοπώλια ή ολιγοπώλια σε νευραλγικούς οικονομικούς τομείς (επικοινωνιακά δίκτυα, ενημέρωση, βιομηχανία όπλων, ενέργεια, υπολογιστές), που επιβάλλονται «αυτοκρατορικά» στον ανταγωνισμό και μεταφράζουν την οικονομική τους κυριαρχία σε πολιτική δύναμη, «υπαλληλοποιώντας» πολιτικούς ηγέτες και κυβερνήσεις.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Προσδιορισμός της έννοιας

Διεθνής περιφερειακός οργανισμός με 27 μέλη – κράτη που ανήκουν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Ευρωπαϊκή ήπειρος). Είναι κοινότητα απεριόριστης διάρκειας με δικά της όργανα, νομική προσωπικότητα και ικανότητα εκπροσώπησης. Τα κράτη – μέλη συνεργάζονται μεταξύ τους σε επίπεδο οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό με σκοπό να επωφεληθούν αμοιβαία, στο παρόν και το μέλλον, ενώνοντας τις δυνάμεις τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές και πολιτικές οντότητες στον κόσμο, με 493 εκατομμύρια ανθρώπους.

Βασικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι:

·         Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

·         Το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

·         Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

·         Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

·         Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Προσφορά της Ενωμένης Ευρώπης στους λαούς – μέλη της

Πολιτική

_ Όλα τα κράτη-μέλη σέβονται το ένα την εθνική ανεξαρτησία του άλλου με συνέπεια την παγίωση της ειρήνης ανάμεσά τους και την πλήρη αποδοχή της διαφορετικότητας καθενός.

_ Μέσω των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών προστατεύεται αλλά και ισχυροποιείται το δημοκρατικό πολίτευμα (=διασφαλίζεται η ελευθερία, η δικαιοσύνη και γενικά τα ανθρώπινα δικαιώματα).

_ Η ειρήνη και η δημοκρατία είναι τα εχέγγυα για την επίλυση επιμέρους εθνικών προβλημάτων σε επίπεδο πολιτικού βίου (=εθισμός σε φιλελεύθερες, συλλογικές διαδικασίες, ανάπτυξη νέας φιλοσοφίας και νοοτροπίας σε ποικίλα θέματα).

Κοινωνία

_ Η αλληλεγγύη και η φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε γειτονικές χώρες διευκολύνει την αντιμετώπιση /επίλυση σύγχρονων προβλημάτων (=ναρκωτικά, τρομοκρατία).

_ Οι πολίτες κάθε χώρας αποκτούν πέρα από την εθνική και μια ευρωπαϊκή συνείδηση που τους κάνει να νιώθουν φορείς ενός ενιαίου πολιτισμού, να θέτουν κοινούς στόχους, να συνεργάζονται απρόσκοπτα.

_ Τα σύνορα βαθμιαία γίνονται ελάχιστα αισθητά (=κοινό διαβατήριο, κοινό νόμισμα ανάμεσα σε πολλές χώρες) και οι πολίτες νιώθουν ασφάλεια και σταθερότητα στην κοινωνική τους ζωή.

Οικονομία

_ Ανάπτυξη εμπορίου, βιοτεχνίας, βιομηχανίας μέσω του ανταγωνισμού των χωρών (=ανταλλαγή τεχνογνωσίας).

_ Διευκόλυνση από την ευρωπαϊκή νομοθεσία της διακίνησης των προϊόντων.

_ Μικρότεροι δασμοί χάρη στο άνοιγμα των συνόρων και περαιτέρω μείωση της τιμής πώλησης των προϊόντων.

_ Δυνατότητα των εργαζομένων να απασχολούνται όχι μόνο στη χώρα τους αλλά και σε άλλες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ως υπάλληλοι σε πολυεθνικές εταιρείες είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

Εκπαίδευση

_ Ανταλλαγή παιδαγωγικών απόψεων, πληροφόρηση για τη χρήση διδακτικών μεθόδων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από τη μια χώρα στην άλλη, διαπανεπιστημιακές συνεργασίες (π.χ. συνέδρια).

_ Ενεργοποίηση πανευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα οποία θα συμμετέχουν μαθητές και φοιτητές από διαφορετικές χώρες με σκοπό την προαγωγή της γνώσης και της έρευνας.

Πολιτισμός

_ Γνωριμία των λαών μέσω της τέχνης και των γραμμάτων (=φεστιβάλ, διαγωνισμοί, σεμινάρια, εκδόσεις).

_ Κατανόηση και σεβασμός των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων κάθε κράτους- μέλους όπως αυτές απορρέουν από την παράδοσή του (=γλώσσα, αρχές και αξίες, θρησκεία, νοοτροπία, ήθη και έθιμα).

Προσδοκίες για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης

·                      Οικονομική πρόοδος σε όλα τα επίπεδα και περαιτέρω ποιότητα ζωής για τους πολίτες - μέλη της.

·                      Ανάπτυξη με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον από την ανθρώπινη απληστία (=καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης).

·          Ενίσχυση σε επίπεδο εθνικό του κράτους πρόνοιας που θα στηρίζει υλικά και ηθικά τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες (=μετανάστες, άνεργοι, ανάπηροι, αναλφάβητοι).

·          Ισότιμη συνεργασία όλων των κρατών, χωρίς ηγεμονισμούς εκ μέρους των οικονομικά και τεχνολογικά πιο ισχυρών.

·          Εμπέδωση των δημοκρατικών διαδικασιών στην καθημερινή ζωή ώστε να γίνει πράξη ο σεβασμός στο συνάνθρωπο και η συμμετοχή όλων στα κοινά.

Πώς θα υλοποιηθεί το όραμα μιας ακόμη πιο εποικοδομητικής συνύπαρξης των χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση

·          Ενίσχυση της παιδείας και σε επίπεδο γενικής μόρφωσης (αγωγή / καλλιέργεια) και σε επίπεδο παροχής εξειδικευμένης γνώσης ώστε οι νέοι να μπορούν να ανταποκριθούν στις ραγδαίες αλλαγές στην αγορά εργασίας.

·          Υπέρβαση των εθνικιστικών προκαταλήψεων, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού από όλους τους πολίτες.

·          Πολιτική βούληση ώστε να ξεπεραστούν ιστορικά μίση και να κατανοηθεί ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να απομονωθεί από τους γείτονές του (γιατί μοιραία θα αποδυναμωθεί πολιτικά και οικονομικά).

·          Συνεισφορά των πνευματικών ανθρώπων κάθε χώρας με την ενεργοποίησή τους για την πραγμάτωση του ευρωπαϊκού οράματος.

·          Συστράτευση όλων των ευρωπαίων πολιτών στην προσπάθεια για αγαστή συνεργασία και ομαλή συνύπαρξη (=γεφύρωση διαφορών / έμφαση στα κοινά συμφέροντα).

Ο ρόλος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

·          Η Ελλάδα χάρη στη γεωγραφική της θέση αποτελεί τον «μεσογειακό εξώστη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

·                      Διαθέτει την ισχυρότερη οικονομία ανάμεσα στις χώρες των Βαλκανίων και μπορεί να πρωτοστατήσει στην ισχυροποίηση των δεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη.

·                      Λόγω του μακραίωνου πολιτισμού της μπορεί να μεταλαμπαδεύσει στην Ευρώπη διαχρονικές αξίες και να συνεισφέρει στο συγκερασμό του ορθολογισμού με το συναισθηματισμό, ώστε να υπάρξει ανάπτυξη όχι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική.

·                      Η Ελλάδα θεμελίωσε τη δημοκρατία και ανέδειξε μέσα από τη φιλοσοφία την αξία της συμμετοχής του πολίτη στα κοινά, μπορεί επομένως και σήμερα να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός κλίματος πνευματικής ανεκτικότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στους ανθρώπους.

Κίνδυνοι από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η συνύπαρξη χωρών με διαφορετική ιστορία, γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα, πολιτισμό , περικλείει τον κίνδυνο της οικονομικής και πολιτιστικής επικράτησης των ισχυρότερων εξαιτίας:

·                      της αδυναμίας των «μικρότερων» να ανταποκριθούν στον επιχειρησιακό / βιομηχανικό ανταγωνισμό,

·          της αποδυνάμωσης των εθνικών κυβερνήσεων από την εφαρμογή του ενιαίου κοινοτικού δικαίου (το οποίο σε κάποια σημεία «συγκρούεται» με το εθνικό),

·          της πολιτιστικής αλλοτρίωσης από την εισροή πολιτιστικών υποπροϊόντων στη χώρα μας με ραγδαίους ρυθμούς (=διαφήμιση, μόδα, τηλεόραση),

·                      της επικράτησης αισθήματος σύγχυσης και ανασφάλειας από τους φρενήρεις ρυθμούς ζωής και τις αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής (εκπαίδευση, εργασία, ψυχαγωγία).